ÇOCUKLUK DÖNEMİ KORKULARI
Korkular, üzüntü mutluluk ve heyecan gibi olağan ve doğal bir duygudur. Görünen ya da görünmeyen herhangi bir tehlike durumunda tüm canlıların doğal bir kendini koruma mekanizmasıdır. Korku, içinde bulunulan tehlikeli duruma uygun tepki verilmesini sağlar.
Çocukluk korkularının büyük bir kısmı gelişim sürecinin doğal bir parçasıdır. Bu korkular çocuğun yaşına ve gelişim dönemine göre farklılık gösterebilmektedirler. Çocuğun bu korkular ile baş etmesini öğrenmesi, gelişim süreci için önemli bir adımdır. Bazı korkular durumsal da olabilmektedir, çocuk daha bebeklikten itibaren etrafını izlediğinden ailenin bir korkuyu yaşadığını gördüğünde bunu öğrenebilmektedir. Örneğin, köpekten korkup kaçan bir anneyi taklit ederek köpekten korkma eğilimi gösterebilmektedirler. Bir diğer neden ise, ailenin yanlış tutumlarından kaynaklanabilmektedir. Aile, “Yaramazlık yaparsan seni polise vereceğim” diyen tehdit ettiğinde çocuğunda polis korkusu gelişebilecekken “elimi bırakırsan hırsızlar seni alıp götürür” diyen bir ailenin çocuğunda hem yalnız bir şeyleri yapamama hem de hırsız korkusu ortaya çıkabilmektedir.
Bebeklik döneminde gürültülerden, bilmediği nesnelerden veya yabancı kişilerden korkabilmektedir. Bebeğin 9.aya gelmesi ile birlikte anneden ayrılma korkusu kendini göstermeye başlar. Annesinden ayrılırken ağlayabilir.
2-3 Yaş Korkuları
2 – 3 yaş arasındaki çocuklar daha çok köpekten, kediden, yılandan, karanlıktan, yüksek seslerden, gök gürültüsünden ve yalnız kalmaktan korkabilirler. Bu yaş aralığındaki çocuğun yaşadığı korkular çok yoğundur. Bunun sebebi de daha önce fark edemediği ve anlayamadığı durumları artık kendisine bir tehdit olarak algılamasından kaynaklanmaktadır.
3-6 Yaş Korkuları
3 – 6 yaş arasında çocuk daha çok öcüden, karanlıktan, hırsızdan, başına bir şey geleceğinden, doktordan, dilenciden ve çizgi filmde gördüğü kötü karakterlerden korkmaya başlar. Bu dönemde çocuk somut olayların yanında düşlediği ve hayal ettiği soyut olaylardan da korkar. Çocuk büyüdükçe, etrafını tanımaya başladıkça, zihinsel, bilişsel ve duygusal gelişimi arttıkça bu korkularla daha rahat baş edebilir hale gelecektir.
6 Yaş Korkuları
Çocuğun ilkokula başlamasıyla beraber hayal ve gerçeği iyice ayırt etmeye başlar. Bu dönemde çocuklar daha çok okuldaki başarısızlığı, çirkin olması gibi kendisi ve içinde bulunduğu ortamla ile ilgili korkular yaşar ve korkularda da azalma görülmesi beklenir. Ancak her çocuk parmak izi kadar farklıdır. Bu nedenle çocuğun gelişim hızı, bulunduğu yaş dönemine ait becerileri zamanında kazanabilması farklı olabilir. Çeşitli dışsal etkenler, çocuğun izlediği bir korku filmi, arkadaşının söylediği korkunç bir karakter (momo vb.) çocukluk dönemi korkularını tetikleyebilir. O yaşa kadar yatağında uyuyabilmeyi başaran çocuk karanlıktan korkarak gece anne babasının yatağına gelebilir. Böyle durumlarda çocuğun gece uyumadan rahatlaması sağlanabilir. İştahı azalabilir, içe kapanmalar başlayabilir. Eğer bu süreç uzun sürerse ve çocuğun yaşam kalitesi bozulursa bir uzmandan destek almakta fayda olur. Çünkü çocuklar ile çalışırken kullandığımız bilişsel davranışçı terapi yöntemi kaygı ve korkularıyla baş etmede oldukça etkili oluyor. Aynı zamanda anne babaya olumlu annebabalık becerileri geliştirmede aile danışmanlığı yapılarak çocuğun kaygı ve korkularına kısa sürede çözüm yolu üretebiliyoruz.
Çocukluk Dönemi Korkuları İçin Anne – Babalar Neler Yapabilirler?
- Çocuğa korku anlattırılabilir, hatta resimden yardım alınabilir. Çocukların kelime hazneleri yetişkinler kadar gelişmediğinden onların kendini ifade edebilme yollarından bir tanesi de resim çizmektir. Dolayısı ile korkunun resmini çizdirmek ve onun hakkında konuşmak çocuğun rahatlamasına da yardım edecektir.
- Ailenin kesinlikle yargılamadan, hafife almadan çocuğun duygusunu kabul eden bir yaklaşım göstermeleri çocuğu rahatlatır. Karanlıktan korkuyorsun seni anlıyorum vb. gibi. Anlaşıldığını hisseden çocuk kendini güvende hissedecektir.
- Çocuğun korkularını yenmesi için aşamalı egzersizler yapılabilir. Örneğin, karanlıktan korkan bir çocukla birlikte onun elinden tutarak karanlık yere girmek ışığı açarak ona destek olmak gibi. Ya da köpekten korkan bir çocuğun yanında annenin veya köpeği sevmesi ardından çocuk kendini hazır hissettiğinde ona köpeği sevmesi için destek olmak…
- Çocuklarda fiziksel temas çok önemli olduğundan, korktuğu zaman ona sarılmak, öpmek, saçını okşamak korku anında rahatlamasına yardım edecektir.
- Korkusunun üzerine gitmesi için onu zorlamamak gerekmektedir. Karanlıktan korkan çocuğu tek başına odasına yollamak veya köpekten korkan çocuğa zorla köpeği sevdirmek gibi…
- Uyku öncesinde çocukla daha fazla vakit geçirmek sohbet etmek veya hikâye okumak rahatlamasına neden olacağından özellikle gece korkuları olan çocuğun uykuya daha rahat geçmesine yardımcı olacaktır.